Памятники армянской архитектуры и топонимики на Кипре
ИСТОРИЯ
Abstract
Հոդվածում ներկայացված է «Ճարտարապետական եւ տեղանվանական հայկական հուշարձանները աշխարհում» բազմահատորյա ատլաս-դիվանից մի գլուխ, որն նվիրված է Կիպրոսին: Հոդվածում համառոտ ներկայացվում է գաղթօջախի ստեղծման եւ զարգացման պատմությունը, տարածման աշխարհագրությունը, եկեղեցու, կրթության և պարբերական մամուլի իրավիճակը: Հոդվածի հիմնական մասն է կազմում Կիպրոսի հայկական ճարտարապետական ու տեղանվանական հուշարձանների ցուցակ-աղյուսակը, որի վերջում զետեղված է գրականության ցանկ: Կիպրոս կղզում հայերի մասին առաջին գրավոր հիշատակումները վերաբերում են IV դ.: Փոքրաթիվ հայ համայնքը ավելանում է 578 թ., երբ Բյուզանդիայի ապագա կայսր Մորիկը բռնի Կիպրոս է տեղափոխում Աղձնիքի եւ Մերձեփրատյան շրջանների ապստամբներին: XII-XIV դդ. կիպրահայ գաղութը նոր լիցք է ստանում Մերձավոր Արեւելքում բազմաթիվ պատերազմներից կղզում փրկություն որոնողների շնորհիվ, մասնավորապես Կիլիկյո Հայաստանի անկումից հետո: Հետագա օսմանյան տիրապետության շրջանում համայնքը համարյա վերանում է, սակայն նորից ստվարանում՝ համիդյան ջարդերից եւ քեմալական ցեղասպանությունից փրկվողներով: 1974 թ. Հյուսիսաին Կիպրոսի թուրքական զավթումից մեծ վնաս կրեց եւ համայնքը եւ ազգային պատմամշակութային ժառանգությունը:
