Armenian Kingdom of Cilicia and Religious Knightly Brotherhoods with Western Recruitment
Abstract
Կրոնաասպետական երեք՝ հիվանդախնամների, տաճարականների և տևտոնականների հիմնական միաբանությունները Կիլիկյան Հայաստանում մեկը մյուսի ետևից արմատներ ձգեցին XII-XIII դարերում, սակայն միմյանցից խիստ տարբեր հանգամանքներում: Եթե տաճարականներին պարտադրեցին այդտեղ հաստատվել, ապա հիվանդախնամների և տևտոնականների մուտքը երկար տևեց՝ հիմնականում Կիլիկյան Հայաստանի առաջին թագավոր Լևոն I-ի ցանկությամբ:
Տաճարականների հետ, որոնք XII դարի երկրորդ կեսին այնուամենայնիվ ռազմական և դիվանագիտական աջակցություն էին ցուցաբերել ռուբինյան տիրակալներին, առաջին իրական խզումը տեղի ունեցավ Անտիոքի ժառանգությանն առնչվող վիճարկման ժամանակ, որի ընթացքում Լևոն թագավորը սատարեց իր եղբոր աղջկա որդու` Ռայմոնդ-Ռուբենի իրավունքները: Տաճարականներն ընտրեցին նրա հակառակորդի` Տրիպոլիի կոմսի խմբավորումը՝ հատկապես Բաղրայի ամրոցի տնօրինության հարցում անհամաձայնության պատճառով: Մյուս միաբանությունները գերադասեցին աջակցել Կիլիկյան Հայաստանի թագավորի եղբոր աղջկա որդուն, քանի որ գտնում էին, որ նրա թեկնածությունն ավելի օրինական է, և ըստ այդմ` մեծահոգաբար փոխհատուցում ստացան: Այս առճակատման ավարտին հայկական գահակալների հարաբերությունները տաճարականների հետ մասամբ «կարգավորվեցին», սակայն հիվանդախնամները, որոնք Լևոնի վախճանից հետո ջանացին օգնել Հայաստանի գահի բազմաթիվ հավակնորդների, հայտնվեցին դժվարին կացության մեջ` ի դեմս խնամակալ Կոստանտինի փառասիրությունների, որը ցանկանում էր ամեն գնով գահին բազմեցնել իր հարազատ որդուն` ապագա Հեթում I-ին:
Յուրաքանչյուր միաբանություն իր գոյության ամբողջ ընթացքում հայկական պետությունում իրականացնում էր իր սեփական քաղաքականությունը: Չնայած ներքին հակասություններին և նույնիսկ հակամարտություններին, հայ գահակալների և կրոնաասպետական միաբանությունների միջև հաստատվեց իրական համերաշխություն՝ ի դեմս ընդհանուր թշնամու:
