Оценка сочинений С. Н. Глинки по истории Армении в русской и армянской историографии
Abstract
Բազմաթիվ հետազոտողներ նշում են, որ ռուս գրող Ս. Ն. Գլինկայի պատմափիլիսոփայության մեջ առկա է երկակիությունը. նրա պահպանողական-ազգայնական հայացքները, ռուսական անցյալի իդեալականացումը, միապետական գաղափարները շաղախված էին լուսավորչական գաղափարների հետ, նա լի էր ատելությամբ ստրկության և բռնապետության հանդեպ, ջատագովն էր հանրապետական գաղափարների: Ուսումնասիրության նպատակն է ճշգրտել այն ավանդը, որը Ս. Գլինկան ներդրել է Հայաստանի մասին ռուսական պատմագրության մեջ՝ այն գնահատականների վերլուծության հիման վրա, որոնք տրվում էին նրա աշխատություններին ժամանակակաիցների հրապարակումներում, նրա ժառանգությանը նվիրված հետագա հետազոտություններում: Գլինկայի ժամանակակիցների՝ Մ. Ա. Մաքսիմովիչի, Ն. Պոլևոյի, Օ. Ի. Սենկովսկու կողմից հայոց պատմության վերաբերյալ գնահատականների թվում ընդգծվում են նրա ուսումնասիրության խորությունն ու կարևորությունը: Գլինկայի հայոց պատմությանը վերաբերվող երկերը առավել բազմակողմանի վերլուծության են ենթարկվել խորհրդային պատմագրության կողմից, առաջին հերթին Ս. Գ. Արեշյանի, Կ. Ն. Գրիգորյանի, Է. Ա. Հակոբյանի, Զ. Օ. Ղուկասյանի, Ա. Դանիելյանի ուսումնասիրություններում։ Հետևաբար կարելի է եզրակացնել, որ հայկական թեմաներին նվիրված Գլինկայի դիտարկումները չեն տեղավորվում պատմագրության շրջանակներում ընդունված պարբերացման մեջ։ Իրենց բովանդակությամբ, պատմական հայեցակարգով դրանք դուրս են գալիս «ազնվական ժամանակահատվածի» պատմագրության շրջանակներից և, միանալով առաջատար հրապարակախոսությանը, բացում են նոր փուլ, որը Ռուսաստանում Հայոց պատմության գիտական ուսումնասիրության հիմք է հանդիսացել
