Krikor Zohrab et les Jeunes-turcs : La trahison de L’idéal Ottoman
Abstract
Երիտթուրք և հայ վերնախավերի միջև գոյություն ունեցած բարդ հարաբերությունները հազվադեպ են ուսումնասիրության նյութ դարձել: Նույնիսկ թվում է, թե այն երբևէ չի հետաքրքրել հետազոտողներին, թեպետ այդ կապերի քննությունը, երկու վերնախավի մտադրությունների որոշակի ընդհանրության տեսակետից, կարող էր բազում առումներով պարզաբանել դրանց զարգացման առանձնահատկությունները` ժամանակի գերիշխող հարցի հարաբերակցությամբ, այն է` Օսմանյան կայսրության քաղաքական զարգացման մոդելի` կենտրոնացված ազգային պետության (ինչին ցանկանում էին հասնել երիտթուրքերը) կամ ապակենտրոնացված բազմազգ պետության (ինչին ցանկանում էին հասնել հայերը) միջև ընտրության հարցում:
Այս երևույթի քննարկումը հայկական վերնախավի անդամներից մեկի` Գրիգոր Զոհրապի (1861-1915) օրինակով ենթադրում է, անտարակույս, հարցի ուսումնասիրությունը նեղ տեսանկյունից, սակայն, այդուհանդերձ, թույլ կտա ամենամոտ տարածությունից եզրագծելու երկու միջավայրի որդեգրած դիրքորոշումներն ամենահրատապ հարցերին դեմ հանդիման: Այստեղ կմատնանշենք մասնավորապես այս փայլուն դատապաշտպանի` օսմանյան խորհրդարանի անդամի ներգրավվածությունն իրավական պետության զարգացման գործընթացում մի երկրում, որն ինքնակալական ավանդույթի կրողն էր:
